BẢN GÓP Ý DỰ THẢO LUẬT SỬA ĐỔI, BỔ SUNG MỘT SỐ ĐIỀU CỦA LUẬT LUẬT SƯ

Bản góp ý dự thảo luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Luật sư

Luật sư Nguyễn Bảo Trâm

(Công ty luật TNHH Sài Gòn Luật)

Qua nghiên cứu Dự thảo ngày 08/02/2012 về Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Luật sư (gọi tắt là “Dự thảo”), tôi có một số góp ý dưới đây:

I/ Phần góp ý chung

1. Về cơ bản, tôi đồng ý về sự cần thiết phải sửa đổi, bổ sung Luật Luật sư năm 2006 như đã nêu tại phần I của Dự thảo ngày 08/02/2012 Tờ trình về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Luật sư (gọi tắt là “Dự thảo Tờ trình ngày 08/02/2012”). Tuy nhiên, tại phần I của Dự thảo Tờ trình ngày 08/02/2012 cần bổ sung một trong những nguyên nhân dẫn đến sự hoạt động và phát triển của luật sư còn hạn chế là do không ít cá nhân, cơ quan, tổ chức xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ nhưng không bị xử lý. Trong khi đó, chưa có văn bản pháp luật nào giúp cho khoản 2 Điều 9 (nghiêm cấm cơ quan, tổ chức, cá nhân có hành vi cản trở hoạt động hành nghề của luật sư) và Điều 91 Luật Luật sư năm 2006 (xử lý vi phạm đối với các hành vi xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư) có tính khả thi. Cụ thể: hiện không có cơ sở pháp lý để ban hành quy định xử lý hành chính cá nhân, cơ quan, tổ chức xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư và cản trở hoạt động hành nghề luật sư. Trong Bộ luật Hình sự hiện hành không có tội phạm về xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ. Còn việc xử lý kỷ luật các đối tượng xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ thì cũng không có cơ sở vì nhà nước không quản lý, kiểm soát được các quy định, quy chế xử lý kỷ luật của từng cơ quan, tổ chức có quy định xử lý kỷ luật về vấn đề này hay không, thực thi ra sao.

2. Tôi đồng ý với loại ý kiến thứ nhất là chỉ sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Luật sư, chứ không cần xây dựng Dự án Luật thay thế Luật Luật sư hiện hành như đã nêu tại mục 1 phần V của Dự thảo Tờ trình ngày 08/02/2012.

3. Tôi đồng ý với loại ý kiến thứ ba về việc chỉ nên cho phép viên chức đang giảng dạy luật được trở thành luật sư như đã nêu tại mục 2 phần V của Dự thảo Tờ trình ngày 08/02/2012.

II/ Phần góp ý chi tiết

1. Về “Điều 6. Nguyên tắc quản lý luật sư và hành nghề luật sư” và “Điều 7. Tổ chức xã hội - nghề nghiệp của luật sư”:

Tôi đề nghị bỏ cụm từ “và hành nghề luật sư” trong hai điều luật này vì khi nói đến quản lý luật sư, đương nhiên bao gồm cả quản lý hành nghề luật sư và khi nói đến quản lý hành nghề luật sư bao gồm cả quản lý luật sư, để lại cụm từ này là thừa.

2. Về “Điều 8. Nghĩa vụ thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí”:

Tôi đề nghị viết lại như sau để nhấn mạnh, làm nổi bật hơn quy định này: “Tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý miễn phí là nghĩa vụ cao cả của luật sư.”

Bên cạnh đó, nên bỏ khoản 2 điều này: “Luật sư tận tâm, tích cực thực hiện yêu cầu trợ giúp pháp lý như đối với vụ việc có thù lao.” vì nội dung này thừa và thể hiện sự thiếu tôn trọng luật sư ngay trong điều luật. (có lẽ do định kiến là luật sư trợ giúp pháp lý có thù lao thì tận tâm, tích cực, còn miễn phí thì không như thế nên mới phải nhắc nhở như vậy ngay trong điều luật này). Thực tế, việc luật sư được trả thù lao thì làm tốt, miễn phí thì làm không tốt không phải là chuyện phổ biến. Hơn nữa, các điều khoản khác đã quy định khi nhận thực hiện dịch vụ pháp lý nào đó thì luật sư có các quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm như pháp luật quy định. Do đó, luật sư nào trợ giúp pháp lý miễn phí mà vi phạm quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm thì cũng bị xử lý như khi thực hiện dịch vụ pháp lý có thù lao, không cần thiết phải quy định như tại khoản 2 điều này.

3. Về khoản 2 Điều 12 “Thời gian đào tạo nghề luật sư là mười hai tháng.”:

Theo tôi, quy định như vậy dài, không hợp lý so với thời gian tập sự tại các tổ chức hành nghề luật sư cũng chỉ là 12 tháng. Việc vẫn giữ thời gian đào tạo nghề là sáu tháng và tập sự tại các tổ chức hành nghề luật sư là 18 tháng như quy định hiện hành là hợp lý. Trong trường hợp nhất thiết phải qui định đào tạo nghề là 12 tháng thì cần tăng thời gian tập sự tại các tổ chức hành nghề luật sư lên 24 tháng mới hợp lý bởi nghề luật sư đòi hỏi kỹ năng hành nghề, thực tập nhiều hơn so với học lý thuyết.

Trong Dự thảo Tờ trình ngày 08/02/2012 nêu phải đào tạo nghề luật sư là 12 tháng bởi các lý do sau là không thuyết phục. Cụ thể:

- Vì đào tạo thẩm phán, kiểm sát viên cũng với thời gian này. Theo thực tế mà tôi biết, trước khi được đưa đi đào tạo nghề (thẩm phán, kiểm sát viên), người được đào tạo đã phải trải qua thời gian làm việc có tính chất là làm quen, tập sự ban đầu với nghề thông qua vai trò thư ký, nhân viên, cán sự với thời gian thường gấp hai, ba hay hơn nữa so với thời gian đào tạo nghề. Như vậy, đối với các đối tượng này, nhà nước coi trọng kỹ năng nghề, thực hành rất nhiều. Trong khi đó, với luật sư, mặc dù nhà nước và xã hội đều thừa nhận cần đặc biệt coi trọng kỹ năng nghề thì thời gian đào tạo nghề chỉ bằng thời gian tập sự là không hợp lý. 

- Vì để tăng cường tranh tụng tại tòa án theo yêu cầu của cải cách tư pháp thì cần tính toán đến việc đào tạo liên thông các chức danh tư pháp (thẩm phán, kiểm sát và luật sư). Theo tôi, giữa các chức danh này có những kỹ năng hành nghề, quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp rất đặc trưng nên cần phải có chương trình đào tạo đặc trưng, khác biệt, chuyên sâu. Có như vậy, sự tăng cường tranh tụng theo yêu cầu cải cách tư pháp mới đạt hiệu quả cao. Do vậy, việc nâng thời gian đào tạo nghề lên 12 tháng vì lý do liên thông như trên là không thuyết phục.

- Vì để nâng chất lượng đào tạo. Theo tôi, lý do này cũng không thuyết phục vì tính quyết định trong việc đánh giá chất lượng đào tạo cao hay thấp không hẳn do thời gian đào tạo dài hay ngắn mà phần lớn phụ thuộc vào nội dung chương trình học; trình độ, thái độ, trách nhiệm của giảng viên và nhà trường; cơ chế thi cử và kiểm soát thi cử; năng lực, tinh thần của học viên. Hơn nữa, trong Dự thảo Tờ trình này lý giải trong 12 tháng đào tạo có sáu tháng đưa học viên đi thực hành tại các cơ quan tư pháp, tổ chức hành nghề luật sư..., theo tôi sẽ khó đạt được kết quả và mục đích mà chương trình thực hành nhằm hướng đến. Bởi với sáu tháng đó, học viên phải đến các cơ quan tư pháp, tổ chức hành nghề luật sư thực tập thì thực tập ở mỗi nơi này chỉ được khoảng hơn một tháng. Như thế, nhiều khi chưa đủ thời gian nghiên cứu tài liệu cho một, hai vụ việc, trong khi đó, việc thực hành trong đào tạo nghề này đòi hỏi người học phải được cùng người hướng dẫn thực hiện công việc cụ thể, giống như người phụ mổ cho bác sĩ, đứng cạnh bác sĩ để quan sát, ghi chép, học hỏi... bác sĩ đang hành nghề.

4. Về “Điều 13. Người được miễn đào tạo nghề luật sư”:

Tôi đề nghị không miễn đào tạo cho các  đối tượng thuộc khoản 3, 4 điều này (đã là điều tra viên cao cấp, chấp hành viên cao cấp, thẩm tra viên cao cấp ngành tòa án, kiểm tra viên cao cấp ngành kiểm sát; chuyên viên cao cấp, nghiên cứu viên cao cấp, giảng viên cao cấp trong lĩnh vực pháp luật; đã  là điều tra viên, chấp hành viên, công chứng viên, thừa phát lại, thẩm tra viên chính ngành tòa án, kiểm tra viên chính ngành kiểm sát; chuyên viên chính, nghiên cứu viên chính, giảng viên chính trong lĩnh vực pháp luật từ 5 năm trở lên). Bởi lẽ, các đối tượng này làm việc chuyên ngành, chuyên sâu về một hoặc một số lĩnh vực; hoặc chỉ nghiên cứu, giảng dạy, mang nặng tính lý luận nhiều hơn là kỹ năng hành nghề; kỹ năng hành nghề, đạo đức và ứng xử nghề nghiệp giữa nghề thẩm phán, kiểm sát viên, công chứng viên, thừa phát lại, giảng viên, chuyên viên chính về pháp luật với luật sư có nhiều điểm khác biệt. Trong khi đó, trước khi trở thành luật sư chuyên sâu về lĩnh vực nào đó, phải là luật sư. Như vậy, người muốn trở thành luật sư, cần được đào tạo đa dạng, đa lĩnh vực (để có thể tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật, đại diện trong và ngoài tố tụng, làm các dịch vụ pháp lý khác), cần được đào tạo không chỉ về kỹ năng nghề mà còn về quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp luật sư.

5. Về khoản 1 Điều 14 quy định: “Thời gian tập sự hành nghề luật sư được tính từ ngày đăng ký tập sự tại Đoàn luật sư.”:

Theo tôi, nên quy định như sau: “Thời gian tập sự hành nghề luật sư được tính từ ngày Đoàn luật sư cấp Giấy chứng nhận người tập sự hành nghề luật sư.” Bởi lẽ, thực tế cho thấy, nhiều khi làm hồ sơ và đăng ký tập sự tại Đoàn luật sư, ví dụ là vào tháng 3 nhưng ba, bốn tháng sau, Đoàn mới tổ chức lễ cấp Giấy chứng nhận người tập sự hành nghề luật sư và trong giấy này lại ghi thời gian tập sự là ngay hay trước ngày trao Giấy chứng nhận này vài ngày. Như vậy, là không đúng với ngày người tập sự nộp hồ sơ đăng ký tập sự tại Đoàn. Còn nếu tính từ ngày người này nộp hồ sơ đăng ký tập sự tại Đoàn mà mấy tháng sau, Đoàn mới xét, công nhận và trao Giấy chứng nhận thì thời gian tập sự thực tế bị giảm đi rất nhiều.

6. Về đoạn 2 khoản 3 Điều 14 quy định: “Người tập sự hành nghề luật sư được cùng với luật sư hướng dẫn gặp gỡ người (...), nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự, người bị hại và các đương sự khác trong vụ án dân sự, hành chính...”:

Tôi đề nghị viết lại đoạn này như sau: “Người tập sự hành nghề luật sư được cùng với luật sư hướng dẫn gặp gỡ người (...),...nguyên đơn, bị đơn và các đương sự khác trong vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự, hành chính...” Bởi lẽ, trong vụ án dân sự, hành chính, không có người bị hại nên đưa người này vào Dự thảo là sai. Còn việc sửa “trong vụ án dân sự, hành chính” như Dự thảo thành “trong vụ án theo thủ tục tố tụng dân sự, hành chính” để tránh hiểu nhầm, hiểu máy móc, bắt bẻ câu chữ là chỉ trong vụ án dân sự, hành chính, chứ không trong vụ án kinh doanh thương, vụ án lao động (là hai loại vụ án cũng áp dụng thủ tục tố tụng dân sự).

7. Về đoạn 3 khoản 3 Điều 14 quy định: “Người tập sự hành nghề luật sư được tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng và các dịch vụ pháp lý khác theo sự phân công của luật sư hướng dẫn khi được khách hàng đồng ý, nhưng không được ký văn bản tư vấn pháp luật”:

Theo tôi, tư vấn pháp luật dù chỉ bằng lời nói, đại diện ngoài tố tụng và thực hiện các dịch vụ pháp lý khác không phải là lúc nào cũng dễ đối với người tập sự hành nghề luật sư và khi thực hiện các công việc này bị sai, sót nhiều khi dẫn đến hậu quả là khách hàng bị thiệt hại do sự tư vấn, quyết định, hành xử sai, phải bồi thường nhiều hơn là khi tham gia tố tụng. Lúc đó, trách nhiệm bồi thường ra sao, thuộc về luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hay người tập sự hành nghề luật sư? Để tránh việc gì luật sư cũng nhận làm, bất kể mình có thời gian, khả năng hay không rồi phân công lại cho người tập sự hành nghề luật sư tự làm mà không hướng dẫn, không chịu trách nhiệm gì thì nên bổ sung thêm nội dung: “(...) theo sự phân công, hướng dẫn và chịu trách nhiệm của luật sư hướng dẫn khi được khách hàng đồng ý...”

8. Ngoài ra, cần quy định nghĩa vụ, trách nhiệm của người tập sự hành nghề luật sư đối với luật sư hướng dẫn, khách hàng (mà mình được phân công hỗ trợ cho luật sư hướng dẫn thực hiện) và tổ chức hành nghề luật sư nơi mình tập sự một cách khái quát nhất, chứ Dự thảo chỉ quy định rằng “Việc tập sự hành nghề luật sư được thực hiện theo Quy chế tập sự hành nghề luật sư do Bộ Tư pháp ban hành” là chưa đủ và phiến diện. Bởi lẽ, trong Dự thảo chỉ thấy người tập sự hành nghề luật sư có quyền được..., còn luật sư hướng dẫn, tổ chức hành nghề luật sư không có quyền, mà chỉ có nghĩa vụ, trách nhiệm... với người này. Điều đó, sẽ dễ dẫn đến những cách hiểu lệch lạc là người tập sự hành nghề luật sư thì có quyền, còn luật sư hướng dẫn, tổ chức hành nghề luật sư phải có nghĩa vụ đối với người này, dễ gây ra những mâu thuẫn, bức xúc.

9. Về khoản 1 Điều 15 quy định: “Người tham dự kiểm tra kết quả tập sự hành nghề luật sư là người tập sự đã hoàn thành thời gian tập sự theo quy định tại khoản 1 Điều 14 của Luật này và được Ban Chủ nhiệm Đoàn luật sư đề nghị cho tham dự kiểm tra.”:

Tôi đề nghị quy định như sau: “(...) và được luật sư hướng dẫn, nơi tổ chức hành nghề luật sư mà người tập hành nghề luật sư tập sự, Ban Chủ nhiệm Đoàn luật sư đề nghị cho tham dự kiểm tra”. Lý do: Dự thảo và thực tế đặt nặng trách nhiệm của luật sư hướng dẫn, tổ chức hành nghề luật sư đối với người tập sự hành nghề luật sư nên quy định như vậy sẽ hợp lý hơn.

10. Về “Điều 16. Người được miễn, giảm thời gian tập sự hành nghề luật sư”:

Tôi cho rằng không nên miễn, giảm thời gian tập sự cho đối tượng nào bởi nghề luật sư coi trọng kỹ năng hành nghề, thực hành, nếu đã miễn đào tạo cho một số đối tượng như thẩm phán, kiểm sát viên, mà còn miễn cả tập sự cho họ thì gây khó cho chính những người được miễn. Bởi, có thể thẩm  phán giỏi trong xét xử, kiểm sát viên giỏi trong kiểm sát nhưng họ lại không hiểu một cách bài bản, sâu sắc khi thực hiện kỹ năng hành nghề, thực hiện ứng xử, đạo đức của nghề luật sư do không được tập sự về việc này.

11. Về “Điều 21. Quyền, nghĩa vụ của luật sư”:

Theo tôi, Dự thảo cần bổ sung quyền và nghĩa vụ của luật sư đối với tổ chức hành nghề luật sư, quyền của tổ chức hành nghề luật sư đối với luật sư, nhất là với những trường hợp phổ biến là luật sư làm việc cho tổ chức hành nghề luật sư theo hợp đồng cộng tác, mà không theo hợp đồng lao động. Có như vậy, mới tương xứng với quyền, nghĩa vụ của các bên. Ví dụ:  theo khoản 5 Điều 40 thì tổ chức hành nghề luật sư phải: “Bồi thường thiệt hại do lỗi mà luật sư của tổ chức mình gây ra cho khách hàng trong khi thực hiện tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng, dịch vụ pháp lý khác”. Vậy trong trường hợp này, luật sư có nghĩa vụ gì đối với tổ chức nơi mình hành nghề?

12. Về điểm b khoản 1 Điều 21 quy định luật sư được “Đại diện cho khách hàng trước cơ quan, tổ chức theo quy định của pháp luật”:

Tôi đề nghị bổ sung: “Đại diện cho khách hàng trước cá nhân (...) theo quy định của pháp luật”. Lý do: có những trường hợp cần phải đại diện cho khách hàng để làm việc, khiếu kiện cá nhân có thẩm quyền. Ví dụ khởi kiện hành chính yêu cầu hủy quyết định truy thu thuế của Cục trưởng Cục thuế, yêu cầu hủy quyết định của Chủ tịch UBND cấp có thẩm quyền. Do vậy, nên quy định như góp ý này để tránh trường hợp các cá nhân có thẩm quyền làm khó hay từ chối làm việc với luật sư với tư cách đại diện khách hàng (người khởi kiện họ).

13. Về Điều 24, mặc dù theo Dự thảo là giữ nguyên nhưng tôi đề nghị như sau:

- Bổ sung vào khoản 1 Điều 24 như sau: “1. Luật sư tôn trọng sự lựa chọn luật sư của khách hàng hoặc sự phân công của tổ chức hành nghề luật sư nơi mình làm việc; chỉ nhận vụ, việc theo khả năng của mình và thực hiện vụ, việc trong phạm vi yêu cầu của khách hàng hoặc sự phân công của tổ chức hành nghề luật sư nơi mình làm việc”. Bởi lẽ, thực tế lâu nay, có nhiều khách hàng tìm đến công ty luật/văn phòng luật sư nhờ thực hiện dịch vụ pháp lý mà không nhờ luật sư cụ thể nào trong công ty/văn phòng đó vì không biết luật sư cụ thể nào, mà chỉ biết công ty/văn phòng. Do vậy, bổ sung như trên, theo tôi là cần thiết.  

- Bổ sung khoản 2 Điều 24 như sau: “2. Khi nhận vụ, việc, tổ chức hành nghề luật sư, luật sư thông báo cho khách hàng về quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm nghề nghiệp của luật sư trong việc thực hiện dịch vụ pháp lý cho khách hàng.”. Lý do: thực tế lâu nay, nhiều trường hợp tổ chức hành nghề luật sư ký hợp đồng dịch vụ pháp lý với khách hàng rồi mới phân công cho luật sư trong tổ chức mình thực hiện. Để tổ chức hành nghề luật sư, luật sư thông báo cho khách hàng quyền, nghĩa vụ, trách nhiệm của mình thông qua việc nêu rõ trong hợp đồng dịch vụ pháp lý và trong quá trình thực hiện dịch vụ pháp lý, nên bổ sung như nêu trên.

14. Về đoạn 1 khoản 2 Điều 27 quy định: “Khi tham gia tố tụng với tư cách là người bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự trong vụ, việc theo thủ tục tố tụng dân sự, vụ án hành chính, người bảo vệ quyền lợi của đương sự trong vụ án hình sự và tham gia tố tụng khác theo quy định của pháp luật, luật sư xuất trình Thẻ luật sư và giấy yêu cầu luật sư của khách hàng”:

Theo tôi, nên bổ sung thêm nội dung là luật sư xuất trình: “(...),văn bản cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư hoặc của chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề”. Lý do: một trong những hình thức hành nghề của luật sư là làm việc cho tổ chức hành nghề luật sư. Do vậy, khi luật sư nhận vụ, việc nào đó thì phải thông qua tổ chức hành nghề luật sư (trừ khi hành nghề với tư cách cá nhân), khi đó, cần phải có sự giới thiệu/phân công/đề cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư với cá nhân, cơ quan, tổ chức hữu quan. Việc này nhằm mục đích quản lý hoạt động của luật sư trong tổ chức hành nghề luật sư, xác định trách nhiệm trước pháp luật, trước khách hàng giữa luật sư với tổ chức hành nghề luật sư và nhằm phục vụ công việc báo cáo, thống kê cho cơ quan quản lý nhà nước, Đoàn/Liên Đoàn luật sư. Hơn nữa, theo khoản 3 Điều 27, đối với luật sư hành nghề trong tổ chức hành nghề luật sư khi làm thủ tục tham gia bào chữa chỉ định, phải xuất trình văn bản cử luật sư của tổ chức hành nghề luật sư hoặc của chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư đó hành nghề thì không có lý do gì khi tham gia những vụ, việc tố tụng khác với tư cách là người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự, lại không xuất trình văn bản như theo góp ý nêu trên.

15. Về đoạn 2 khoản 2 Điều 27 quy định: “Trong trường hợp người tập sự hành nghề luật sư cùng tham gia vụ việc với luật sư hướng dẫn trong các vụ, việc theo thủ tục tố tụng dân sự, vụ án hành chính theo quy định tại khoản 3 Điều 14 của Luật này thì khi liên hệ với cá nhân, cơ quan, tổ chức, người tập sự hành nghề luật sư xuất trình Giấy chứng nhận người tập sự hành nghề luật sư và giấy tờ xác nhận sự đồng ý của khách hàng”:

Theo tôi, nên bổ sung nội dung người tập sự hành nghề luật sư xuất trình: “(...), văn bản đồng ý cho người tập sự trong tổ chức hành nghề luật sư hoặc trong chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi có luật sư hướng dẫn đó hành nghề tham gia”. Lý do: để phục vụ việc quản lý người tập sự hành nghề luật sư trong tổ chức hành nghề luật sư, xác định trách nhiệm giữa tổ chức hành nghề luật sư, luật sư hướng dẫn và người tập sự hành nghề luật sư, cũng như để phục vụ việc báo cáo, thống kê cho cơ quan quản lý nhà nước, Đoàn/Liên Đoàn luật sư.

16. Về đoạn 3 khoản 3 Điều 27 quy định: “Trong trường hợp người tập sự hành nghề luật sư cùng tham gia vụ việc với luật sư hướng dẫn trong vụ án hình sự theo quy định tại khoản 3 Điều 14 của Luật này thì khi đề nghị cấp Giấy chứng nhận người bào chữa, luật sư hướng dẫn gửi kèm theo Giấy chứng nhận người tập sự hành nghề luật sư và giấy tờ xác nhận sự đồng ý của khách hàng đến cơ quan tiến hành tố tụng để đề nghị cho phép người tập sự cùng tham gia vụ việc với luật sư hướng dẫn”:

Tôi đề nghị bổ sung: “(...), luật sư hướng dẫn gửi kèm theo (...),văn bản đồng ý cho người tập sự của tổ chức hành nghề luật sư hoặc của chi nhánh tổ chức hành nghề luật sư nơi luật sư hướng dẫn đó hành nghề đối với người tập sự hành nghề luật sư trong tổ chức hành nghề luật sư”. Lý do: cũng nhằm mục đích như đã nêu tại ý kiến về đoạn 2 khoản 2 Điều 27 nêu trên.

17. Về “Điều 31. Hoạt động trợ giúp pháp lý miễn phí của luật sư”:

Tôi đề nghị bỏ khoản 1 Điều này vì lý do như đã nêu trong phần góp ý đối với khoản 2 Điều 8 nêu trên.

18.  Về “Điều 39. Quyền của tổ chức hành nghề luật sư”:

Tôi cho rằng cần luật hóa ngay trong Dự thảo về quyền của tổ chức hành nghề luật sư đối với người tập sự hành nghề luật sư là gì thì mới tương xứng với nghĩa vụ của tổ chức này đối với người tập sự hành nghề luật sư quy định tại khoản 9 Điều 40. Bởi lẽ, khi tổ chức hành nghề luật sư nhận người tập sự hành nghề vào tổ chức của mình, không chỉ đòi hỏi phải đảm bảo diện tích, điều kiện tập sự cho người này mà còn phải có trách nhiệm bồi thường, bị ảnh hưởng uy tín khi người tập sự thực hiện hay trợ giúp cho luật sư hướng dẫn của tổ chức mình thực hiện công việc liên quan dịch vụ pháp lý bị sai, sót, gây thiệt hại cho khách hàng.

19. Về khoản 10 Điều 40 quy định tổ chức hành nghề luật sư “bảo đảm cho luật sư của tổ chức mình tuân thủ pháp luật, tuân theo Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của luật sư”:

Theo tôi, không nên quy định như vậy vì mỗi luật sư đều phải có nghĩa vụ, trách nhiệm tuân thủ pháp luật, tuân theo Quy tắc đạo đức và ứng xử nghề nghiệp của luật sư, nếu không tuân thủ thì sẽ bị xử lý tương xứng theo quy định, sẽ bị loại bỏ khỏi tổ chức nơi mình hành nghề luật sư. Tổ chức hành nghề luật sư chỉ có thể quản lý luật sư theo quy định, chứ không thể có bảo đảm như quy định tại khoản 10 Điều 40. Hơn nữa, nếu đã quy định nghĩa vụ bảo đảm này thì phải có quy định khi không bảo đảm được thì phải chịu trách nhiệm đến đâu, bị xử lý ra sao?

20. Về khoản 3 Điều 60 quy định: “Đoàn luật sư hoạt động theo Điều lệ của Liên đoàn luật sư Việt Nam”:

Tôi đề nghị bổ sung: “(...) và nghị quyết, quyết định, các quy định khác do Đoàn ban hành không trái với Điều lệ của Liên đoàn luật sư Việt Nam”, đồng thời bỏ đoạn 2 điều khoản này. Bởi lẽ, mỗi tổ chức trong hệ thống tổ chức (nhất là với tổ chức đông người, xem trọng tính tự quản như Đoàn luật sư) thì luôn cần có những quy định cụ thể, phù hợp với đặc điểm, tình hình, điều kiện của mình để phục vụ việc tự quản, quản lý, miễn sao không trái với các quy định pháp luật và các quy định có tính chất nguyên tắc chung. Điều đó cũng là để góp phần tạo sự cạnh tranh lành mạnh cần thiết, sự khác biệt về uy tín, “thương hiệu”, giá trị của mỗi Đoàn luật sư.

21. Về khoản 18 Điều 61 quy định Đoàn Luật sư có: “Các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo Điều lệ của Liên đoàn luật sư Việt Nam.”:

Tôi đề nghị bổ sung như sau: “(...) và theo nghị quyết, quyết định, các quy định khác do Đoàn ban hành không trái với Điều lệ của Liên đoàn luật sư Việt Nam.”

22. Về Điều 91 quy định: “Người có chức vụ, quyền hạn mà có hành vi xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật”:

Theo tôi, cần sửa đổi, bổ sung như sau:

“1. Người nào có hành vi xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, bị xử lý hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.

2. Cơ quan, tổ chức nào có hành vi xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ thì bị xử lý hành chính; nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.”

Lý do có đề nghị trên: để thể hiện ý chí, sự cương quyết của nhà nước là thật sự muốn phòng - chống, đầy lùi việc xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ, lâu nay. Qua đó, cũng là biện pháp đề cao dân chủ, nâng cao chất lượng của công cuộc cải cách tư pháp. Mặt khác, theo tôi, có sửa đổi như thế, mới có cơ sở để Chính phủ sớm ban hành nghị định hay sửa đổi bổ sung nghị định xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực tư pháp mà trong đó có quy định hành vi nào xâm phạm đến luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thì bị xử lý hành chính, thẩm quyền, thủ tục, biện pháp xử lý. Còn trông chờ vào việc xử lý kỷ luật hay xử lý hình sự thì rất khó khăn và chưa biết đến bao giờ. Bởi lẽ, xử lý kỷ luật là như thế nào, còn xử lý hình sự thì làm sao khả thi được khi hiện nay, Bộ luật Hình sự không có quy định về tội xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của luật sư, tổ chức hành nghề luật sư hoặc cản trở luật sư, tổ chức hành nghề luật sư thực hiện quyền, nghĩa vụ?

Trên đây là một số góp ý của tôi đối với Dự thảo. Rất mong Quý cơ quan, tổ chức quan tâm xem xét.